Historisch materialisme

Wat is historisch materialisme:

Historisch materialisme is een marxistische theorie die het idee verdedigt dat de evolutie en de organisatie van de samenleving, doorheen de geschiedenis, plaatsvindt volgens haar productiecapaciteit en haar sociale productiviteitsverhoudingen.

De theorie van Karl Marx is gebaseerd op wat hij de materialistische opvatting van de geschiedenis noemde.

Deze opvatting, gesticht door zowel Karl Marx als Friedrich Engels, heeft een heel ander concept dan het concept van de Verlichting .

Volgens haar zijn de sociale veranderingen die in de loop van de geschiedenis plaatsvinden niet gebaseerd op ideeën, maar op materiële waarden en economische omstandigheden.

Meer informatie over Verlichting.

Oorsprong van het historisch materialisme

De theorie van het historisch materialisme werd uitgewerkt door Karl Marx en Friedrich Engels in de periode van 1818 tot 1883.

In de negentiende eeuw onderging Europa een periode van grote industriële expansie, die de verschillen tussen de bestaande sociale klassen verder benadrukte en grote sociale en politieke impact veroorzaakte.

Vóór de uitwerking van de theorie van het historisch materialisme werd de geschiedenis gezien als een opeenvolging van niet-verbonden feiten en gebeurtenissen die bijna toevallig plaatsvonden.

Door de marxistische methode van deze theorie werd voor het eerst de geschiedenis geanalyseerd met wetenschappelijke grondslagen die bevestigden dat de redenen van de sociale veranderingen niet in het menselijk brein waren (ideeën en gedachten), maar in de productiewijze.

De materialistische opvatting van de geschiedenis heeft geconcludeerd dat vormen van materiële productie fundamenteel zijn voor de relatie tussen mensen en bijgevolg voor de ontwikkeling van de maatschappij en geschiedenis.

Hoofdideeën van historisch materialisme

Een van de belangrijkste ideeën van het historisch materialisme is dat de historische evolutie van de maatschappij wordt geprofiteerd van de confrontaties tussen verschillende sociale klassen, als gevolg van wat Marx de 'uitbuiting van de mens door de mens' noemde.

Met betrekking tot het historisch materialisme betoogde de centrale lijn van het marxistisch denken dat elk economisch systeem of concept van productiewijze werd geassocieerd met een tegenstrijdigheid die leidde tot de verdwijning en de daaruit voortvloeiende vervanging door een ander meer geavanceerd systeem van sociaal en economisch leven.

In het feodalisme bijvoorbeeld, heeft de behoefte aan monarchische staten om zaken te doen met andere staten aanleiding gegeven tot een koopmansklasse en mogelijk heeft dit geleid tot de opmars van het kapitalisme.

Verschil tussen dialectisch materialisme en historisch materialisme

Het dialectisch materialisme is een manier om de werkelijkheid te begrijpen door materialisme en dialectiek te overwegen, rekening houdend met gedachten, emoties en de materiële wereld.

Volgens dit concept is de dialectiek de basis voor het begrijpen van de sociale processen die zich in de loop van de geschiedenis afspelen.

Het dialectische concept van Marx en Engels was gebaseerd op de dialectiek van Hegel, die bevestigt dat niets permanent is en dat alles altijd in een continu proces van zijn en niet zijn, van verandering is en zelfs vervangen kan worden.

De hegeliaanse dialectiek diende echter alleen als basis voor Marx en Engels om hun eigen concept van het woord te ontwikkelen.

De marxistische dialectiek aanvaardt de idealistische basis van Hegel niet, die begrijpt dat de geschiedenis de manifestatie is van de absolute geest die van een subjectieve toestand naar een absolute kennis gaat.

Leer meer over dialectiek en dialectisch materialisme.

Voor Marx is geschiedenis de klassentegenstelling die ontstaat door de wijze van productie die van kracht is.

Het dialectisch materialisme is de theoretische basis van een redeneermethode en moet daarom niet worden verward met het historisch materialisme, een marxistische interpretatie van de geschiedenis in termen van sociale klassenstrijd.

Zie meer over materialisme.